Een jachtvliegtuig of jager is een militair vliegtuig dat bedoeld is om vijandelijke doelen, vooral andere vliegtuigen, te onderscheppen en aan te vallen. De strategische rol van jagers is het verkrijgen van luchtoverwicht: een situatie waarin het ene leger het vijandelijke luchtruim domineert en daar operaties kan uitvoeren zonder dat de vijand zich effectief kan verdedigen.

In de Eerste Wereldoorlog

Toen de eerste vliegtuigen tijdens de Eerste Wereldoorlog werden ingezet voor verkenningsmissies, vonden er kleine duellen plaats tussen de vliegtuigjes (meestal dubbeldekkers) van de strijdende naties. In eerste instantie schoten de piloten lukraak op elkaar met pistolen en machinegeweren. Het jachtvliegtuig kreeg een gespecialiseerde rol in de bestrijding van vijandelijke vliegtuigen toen er een onderbreker voor het machinegeweer werd uitgevonden, waardoor de piloot niet langer het risico liep om zijn eigen propeller eraf te schieten. Nu konden er zware machinegeweren voor op het vliegtuig gemonteerd worden. Veel heroïsche luchtgevechten tussen zogenaamde ‘azen’ vonden plaats tijdens deze gruwelijke oorlog.

In de Tweede Wereldoorlog

Gedurende de Tweede Wereldoorlog waren jagers essentieel om aanvallende bommenwerpers op tijd aan te vallen voordat die grote verwoestingen konden aanrichten. De tegenpartij reageerde daarop door eigen jagers met de vloot bommenwerpers mee te sturen, waardoor er in de lucht een gevecht – een ‘dogfight’ – ontstond tussen de rivaliserende jachtvliegtuigen. In The Battle of Britain verloren beide partijen veel jagers tijdens de heftige gevechten boven het Britse luchtruim. Maar Engeland wist zijn verliezen sneller aan te vullen en had bovendien het voordeel dat piloten die met een parachute uit neerstortende vliegtuigen sprongen niet in de handen van de vijand vielen. Dit heeft Engeland waarschijnlijk gered van een invasie door de Nazi’s.

Later in deze oorlog ontwikkelden de Duitsers de eerste straaljagers: kleine vliegtuigen die door een straal heet gas worden voortgestuwd. De eerste straaljagers waren ongelooflijk snel en nauwelijks te verslaan door de geallieerde jagers die door propellers werden voortgedreven. Op dat moment hadden de geallieerden reeds het cruciale luchtoverwicht boven Europa verkregen, waardoor vijandelijke vliegtuigen al op de grond of kort na het opstijgen vernietigd konden worden: een situatie die niet meer kon worden teruggedraaid door de Duitsers.

Moderne jachtvliegtuigen

Na de Tweede Wereldoorlog werden supersonische jachtvliegtuigen met een veel grotere snelheid en een veel groter wapenbereik ontwikkeld. Hun primaire doel is nog steeds het aanvallen van vijandelijke vliegtuigen en het verkrijgen en behouden van luchtoverwicht. Jachtvliegtuigen worden ook ingezet voor escortes, onderscheppingen en patrouillering van de landsgrenzen.

Moderne jagers zijn uitgerust met een krachtige radar, gecompliceerde elektronische apparatuur (avionica) en verschillende wapentypes, waardoor ze de meeste doelwitten efficiënt kunnen aanvallen. Door gebruik te maken van nieuwe materialen zoals composieten kunnen dit soort vliegtuigen nog sneller, kleiner en lichter worden gebouwd. En met behulp van ‘helmet-up displays’ kan een piloot tegenwoordig zijn vliegtuig besturen of zijn wapens gebruiken door enkel de juiste richting op te kijken.