VTOL-toestellen zijn vliegtuigen die net als een helikopter recht omhoog kunnen opstijgen en landen. Dat geeft ze verschillende mogelijkheden die een echt vliegtuig moet ontberen, zoals de optie om op een zeer klein oppervlak (bijvoorbeeld op een schip) te landen. Sinds de jaren 60 van de 20e eeuw bestaan er VTOL-toestellen. Ze worden op beperkte schaal gebruikt voor militaire missies en vervoer. Bekende VTOL-toestellen zijn:

De Osprey

De Osprey lijkt op een gewoon vliegtuig met korte vleugels waaraan zeer grote propellers bevestigd zijn. Het toestel kan hoge snelheden bereiken door deze kantelbare propellers naar voren te klappen. Als het toestel echter wil landen of opstijgen, worden de rotoren gedraaid zodat ze – net als de rotor van de helikopter – in een verticale positie komen. Deze omschakeling vindt binnen 12 seconden plaats. De mogelijkheid om zowel snel te vliegen als om boven ontoegankelijke plekken stil te kunnen hangen en te landen maakt de Osprey een bijzonder waardevol toestel.

De Harrier

De Harrier is een gevechtsvliegtuig met draaibare motoruitlaten. Die kunnen zodanig gekanteld worden dat de straalstroom ervan naar beneden wijst. Dit geeft de Harrier, die in elk ander opzicht op een normaal jachtvliegtuig lijkt, de mogelijkheid om te landen op een helikopterdek of een ander klein oppervlak. Wel heeft dit toestel een lagere topsnelheid dan de andere gevechtsvliegtuigen.